Monumenten

Alblasserdam kent 25 rijksmonumenten, waaronder 3 archeologische monumenten. Een aantal rijksmonumenten kunt bezoeken zoals Molen De Blokker, de Kortlandse Molen en het Huis van Zessen. Enkele opvallende rijksmonumenten zijn:

Hof Souburgh

Hof Souburgh ligt bij een afgelegen bocht van het riviertje de Alblas. Deze kapitale hofstede, vroeger een kasteel, heeft rond 1280 deze naam gekregen. Toen kochten heren van Souburgh op Walcheren het landgoed. Volgens overleveringen verbleef Jacoba van Beieren in Hof Souburgh. Zij zou vaak in de Alblasserwaard op valkenjacht zijn gegaan. Het huidige landgoed is in 1857 gebouwd in opdracht van de heer Von Lindern, de vader van Cornelis Von Lindern die de kabelfabriek oprichtte.

Huis te Kinderdijk

Huis te Kinderdijk ligt aan de rivier de Noord, tussen het Lammetjeswiel en Rijzenwiel aan de Oost-Kinderdijk 191. Het is vermoedelijk een boerderij geweest van rond het jaar 1600. Dit statige pand kent een veelbewogen geschiedenis. Boeiend zijn de bewoners en het verhaal van een kindje, dat tijdens de Sint Elisabethsvloed van 1421 hier in een wieg aanspoelde. De eerste bewoner is vermoedelijk de heer Johannes Rijke. Vanwege de mooie ligging, maar vooral vanwege het park aan de achterkant is de woning een monument. Het Park Huis te Kinderdijk is een overblijfsel van het landgoed. Hier woonde na 1600 een rijke redersfamilie.

Huis van Zessen

Het Huis van Zessen, ook wel het Van Eesterenhuis, is sinds het najaar van 2013 open voor het publiek. Het huis is een ontwerp van de in Alblasserdam geboren stedenbouwkundige Cornelis van Eesteren. Hij heeft het ontworpen volgens de principes van Nederlandse kunstbeweging De Stijl waar hij korte tijd lid van was. Van Eesteren is onder meer bekend van zijn ontwerp voor het algemeen uitbreidingsplan van Amsterdam uit de jaren dertig van de vorige eeuw. In Huis van Zessen kunt u een presentatie over en meubels van Van Eesteren zien.

Molens Kinderdijk

De molens van Kinderdijk trekken jaarlijks tienduizenden toeristen. Zij bezoeken vooral de molens in  Nieuw-Lekkerland. De molens staan op de werelderfgoedlijst van de Unesco. Het is aan deze watermolens te danken dat de Alblasserwaard vroeger het hoofd boven water wist te houden, ondanks vele overstromingen. Zij pompten het overtollige water omhoog om het via sluizen op de rivier te lozen. Dit gebeurt nu door met motoren aangedreven gemalen.
Toen er tijdens de Tweede Wereldoorlog geen brandstof was voor de gemalen hielden de molens het water op peil. De 19 molens vormen een mooi beeld. Eén van de molens is in het hoogseizoen open voor toeristen. Dan vaart een rondvaartboot af en aan. In juli en augustus draaien de molens op zaterdag. In de eerste volle week van september zijn de molens 's avonds feestelijk verlicht. De Stichting Werelderfgoed Kinderdijk beheert de molens.

Molen Souburgh

Wie benieuwd is hoe een poldermolen werkt, kan een kijkje nemen in molen Souburgh aan Kortland 57. Na een grootscheepse restauratie is de molen, een zogenoemde grondzeiler, aan een nieuw leven begonnen als bezoekmolen. Als het hek aan de voorkant open is en de molen draait bent u welkom. De gemeente kocht de op dat moment vervallen Souburghse molen in 2013. Daarna is de molen wind- en waterdicht gemaakt en werd de kap gerestaureerd. In 2014 kwam de molen in handen van molenstichting SIMAV. In 2019 en 2020 is de molen op kosten van de gemeente verder gerestaureerd en draaivaardig gemaakt. Ook kwam er een toegangsweg voor bezoekers. De Souburghse molen is gebouwd in 1860 om de gelijknamige polder te bemalen. Al sinds 1542 staat op deze plek een poldermolen.

Oude Toren

Aan het eind van de Kerkstraat vindt u de Oude Toren. Deze toren is een overblijfsel van een kruiskerk uit de vijftiende eeuw. De kerk werd in de 16e eeuw verwoest in de strijd tussen de Geuzen en de Spanjaarden. De toren bleef daarbij gespaard. Wel brandde de spits af. De kerk werd herbouwd en de toren gerepareerd. Tot 12 november 1854 is de kerk gebruikt. Daarna is het schip afgebroken en werd het terrein achter de toren de algemene begraafplaats.

Sinds 1 januari 2019 is, als alternatief voor de fiscale aftrek, een nieuwe subsidieregeling voor onderhoud aan rijksmonumenten van kracht. Alle huidige en toekomstige particuliere eigenaren van een rijksmonument kunnen van deze regeling gebruik maken. De regeling vergoedt voor een deel de kosten die zij maken om de monumentale waarden te behouden. Ook zijn er nieuwe mogelijkheden voor het laagrentend financieren van de restauratie en onderhoud van uw rijksmonument. Met deze nieuwe regeling komt ook een beter toezicht het onderhoud.

Meer informatie vindt u op de website van Het Nationaal Restauratiefonds.

Eigenaren van bijvoorbeeld kerken, watertorens, kastelen en buitenplaatsen kunnen via de regeling een subsidie voor 60% van de kosten krijgen, dat is nu 50%. Het budget voor groene monumenten zoals tuinen en parken wordt verdubbeld naar 10 miljoen euro. Voor rijksmonumenten vraagt u subsidie aan bij het Nationaal Restauratiefonds (NRF).

Kijk voor meer informatie op de website van het Restauratiefonds

De monumentencommissie heeft aan het gemeentebestuur voorgesteld om circa 150 panden tot gemeentelijk monument te verklaren. Dit gebeurt met instemming van eigenaren. Inmiddels heeft een deel van de lijst deze status, namelijk:

• Cortgene Bos Rijkee
• Cortgene 2
• Cortgene 3
• Cortgene 6
• Cortgene 31
• Cortgene 33
• Cortgene 35
• Cortgene 43
• Cortgene 81
• Cortgene 121
• Dam (sluis)
• Dam 56
• Dam 58 en 60
• Dam 67
• Haven 5
• Haven 17
• Kerkstraat 38/ 38a
• Kerkstraat 108
• Oost Kinderdijk 89
• Oost Kinderdijk 193
• Polderstraat (oorlogsmonument, zitbankje)
• Polderstraat 141
• Randweg 116
• Scheepsbouwplein 10
• Wilde Woutstraat 2

Twee opvallende gemeentelijke monumenten zijn:

1. Gemeentehuis. Het raadhuis van Alblasserdam is tussen 1961 en 1964 gebouwd naar een ontwerp van ingenieur Hondius. Hij werkte bij het architectenbureau Berhoef, Hondius en Klarenbeek. Om het raadhuis een mooie plek te geven werd de Cortgenepolder aangekocht. Die lag vlakbij het centrum. Het raadhuis werd zó gebouwd dat de mooie doorkijk vanaf de voormalige polder naar de scheepswerven en de brug over de Noord behouden bleef. Het ontwerp was eenvoudig en zakelijk en paste goed bij dit deel van Alblasserdam. De vorm van de buitenlampen doet denken aan scheepslampen. Het is een verwijzing naar de scheepswerven. Het meest beeldbepalend is het mozaïek in de kopgevel dat J. Goeting uitvoerde.
2. Oorlogsmonument In de Polderstraat vindt u het oorlogsmonument. Jaarlijks is er op 4 mei - de dag van de dodenherdenking - een kranslegging bij dit monument. Het monument herinnert aan het bombardement op 11 mei 1940. Het centrum van Alblasserdam werd toen gebombardeerd, 32 inwoners verloren daarbij het leven en zo'n 170 panden gingen in vlammen op. Daaronder was ook het gemeentehuis met complete inventaris en archief.

De Erfgoedcommissie adviseert het college van burgemeester en wethouders over de bescherming en het onderhoud van erfgoed.  Ook als er een aanvraag is voor een vergunning die te maken heeft met erfgoed, adviseert de commissie het college.

Lees hier meer over de erfgoedcommissie.